QOYS SOOMAALIYEED OO ABBAHOOD AMISOM DISHAY XAQOODIINA KA LA’ OO KU DHIBAATAYSAN MUQDISHU

maydkii oo dul dhooban yahayMeeshu waa magaalada Muqdisho, Waddada Makka Al-mukarama, meel ku dhaw Hotel Ambassador, Xilligu waxa uu ahaa 9:00 am, 28-kii January 2014-ka, markii laba Gaari oo ay wateen ciidamada Nabad-ilaalinta Soomaaliya ee loo yaqaan AMISOM ay si arxan-darro ah ku jiireen nin magaciisa la odhan jirey Saalax Nuur Maxammed oo dhanka koofur u goynayey Laamiga hormara Hotelka Ambassador, ee u dhaw Trepiano. Waxa uu  iska fiirinayey Saalax markii uu waddada gudbayey dhanka bidixdaa oo Gawaarida  ka soo socoto.  Hase yeeshee, isla xilligaa waxa ay ka yimaadeen dhanka Midigtaa iyaga oo xawli ku socda, isla markaana marayey Waddo khaldan.  Marxuun Saalax  isaga oo aan iska eegin dhanka Midig, maaddaama uusan Gawaari ka filayn ayuu soo galay waddadii.

 

Nasiib darro, labo Gaari oo Gaashaaman ayaa si kedis ah oo deg-deg ah ugu yimid,  waxaa ku dhacay kii hore, iyadoo ay jug culus gaartey oo uu doonayey in uu ka kaco ayaa waxaa ku yimid kii dambe  – oo markii hore arkayey in uu jiirey kii hore – ayaa isna isa sii raacsiiyey oo Madaxa ka maray. Saalax Madaxiisii ayaa qarxay, Maskaxdiisiina meesha ayey ku daadatay, isla markiina nafta ayaa ka baxday.

 

Dadkii goobtaas joogay ee dhacdadaa arkayey oo aad uga xumaaday Khaladkaas iyo dhacdadaa foosha xun ee ciidamada Amisom geysteen ayaa qaylo afka furtay. Laakiin waxba kama aanay qaban Karin oo Gawaarida maba istaagin oo way iska tageen.
(Halkaan ka eeg QORAAL laga qoray Dhacdadii maalintaa iyo sida AMISOM aysan u ixtiraamin Sharciyada waddooyinka http://somalitalk.com/2014/01/30/amisom-ma-ka-weyn-tahay-sharciga-wadooyinka/)

 

mudaharaad shacabkaGawaaridii waxa ay iska sii wateen socodkoodii, iyagoo kor ka soo eegaya ninkii ay jireen, waxayna u muuqdeen dad aan wax dhib ah geysan, dhimashada ninkaasna waxba ugu toornayn. Shacabkii Soomaaliyeed ee aaggaas joogey ayaa markii ay Arkeen Dulmigaas cad, waxay bilaabeen in ay Muddaaharaadaan, iyagoo diiday in Maydka ninkaas Soomaaliga ah aan la qaadin ilaa laga soo qabto Dambiileyaashii Marxuumkaan aan waxba galabsan  dilay.

 

 Waxaa ku soo baxay Ciidanka Police ka iyo kuwa Taraafikada, waxayna bilaabeen in ay dadkii isugu soo baxay Muddaaharaadka Xabbad ku kala cayriyaan, waxayna ku rideen Xabbado badan, taasoo kalliftay in meeshii lagu kala cararo, hase yeeshee waxaa jirey dad sii joogey goobta oo aan Xabbadahaas ka cararin oo ay ka mid ahaayeen carruurtiisii, Xaaskiisii oo ku dul Barooranayey iyo saaxiibadiisii iyo dad kale oo arrintaas aad uga damqaday.

 

Markii ay Muddaaharaadeyaashii kala dareeri waayeen ayaa waxay Aakhirkii keentay in la raadsho Gawaaridii dilka geysatey, waxaana la soo helay labadii Gaari. Waxaa la qorey Dacwaddii iyo dhacdadii.  Si ay u oggolaadaan in Maydka Jidka laga qaado lana Duugo, waxaa shacabkii lagu qanciyey in arrintaas ay Police ka wax ka qabanayaan, Askartii Gawaaridaas waddayna Maxkamad la soo taagayo, lana marsiinayo Sharciga, iyada oo sidoo kale ciddii lagu qanciyey in la siinayo Magtii Aabbahood, waxaana la ballan qaadey in si deg-deg ah lagu bixinayo Magta Marxuum Saalax, waxaa isla goobtaas dammaanad-qaaday in ay Magtaas AMISOM ka soo qaadayaan Police ka oo iyagu dacwaddaas qorayey, waxayna taasi rajo-gelisay Qoyskii iyo Shacabkii Soomaaliyeed ee dhacdadaas foosha xun ku soo baxay.

 

Policekii oo Goobta yimidMaalintaas ka-dib, wax war lagama helin AMISOM iyo Dawladda Soomaaliyeed toona, waxaana ehelada Marxuumka la ballamiyaa maalin walba, iyadoo Police kii dammaanad-qaaday Xaqii Marxuum Saalax ay ku lee yihiin Odayaasha iyo Qoyska “Beri soo laabta, saadambe soo laabta” waxayna hadda soo istaageen QUUS, ka-dib markii ay arkeen sida loo luggoynayo, kana war-heleen dad ay horey AMISOM qasaaro ugu geysatey oo aysan siinin wax xaq ah. Welina qoysku ma helin Qareen Mutadawac ah oo xuquuqdooda raadiya, mana haystaan waxay ku kireystaan Qareen.

 

Xarunta Calikaar ee Nabadda, Xuquuqul Insaanka iyoTala-wadaagga ee loo yaqaan (APHAD) ayaa waxay isku dayday in ay xaaladda reerkaas u dhabba-gasho, waxayna booqosho ku tageen Gurigii reerku uu ka dagganaa Magaalada Muqdishu, gaar ahaan xaafadda Maajo ee Dagmada Waaberi. Waxaan la kulannay Xaaskii Marxuum Saalax, Marwo Xakiimo Xuseen Aadan oo aad u murugeysanayd iyo carruurtii ay u dhashay oo 9 ahaa (3 wiil iyo 6 gabdhood) oo iyaguna ka muuqatey diif, murugo iyo ka-wal-walka xaqii Aabbahood iyo Mustaqbalkooda. Waxaa kaloo guriga joogey 6 carruur ah oo kale oo agoon ah oo Saalax walaalkiis dhalay oo noloshooda iyo wax-barashadooda uu isagu gacanta ku hayey. Marwo Xakiimo waxay inoo sheegtey in Saalax ahaa nin ay aad u jeclayd waqti ka badan 25 sano ay isla soo qaateen, waxay ahaayeen Qoys ka soo jeeda Qabiilka Beesha Jareer, waxay sidoo kale inoo sheegtey in ay ku noolaayeen waxa uu soo shaqeeyo Saalax oo ahaa Taxi-le biilka iyo nolosha qoyska ka soo saari jirey Taxi kiro ah. Saalax Qoyska noloshiisa kaliya kuma dadaali jirine, wuxuu kaloo soo-saari jirey oo aad ugu dadaali jirey carruurta Wax-barashadooda, waxayna reerku ku noolayeen nolol ay aad ugu faraxsanaayeen xilligaas.

 

OLYMPUS DIGITAL CAMERAMarwo Xakiimo ayaa inooga warrantay Dhacdadaas, waxay tiri iyadoo sheekeynaysa “Saygayga Saalax, waxaan subaxaas ku ballansanayn in aan aadno Xamar Weyne oo aan soo booqanno qaar ka mid ehelada yada iyo in aan ka soo adeeganno Suuqa Xamar Weyne, wuxuu isoo wacay daqiiqado ka hor inta uusan dhiman isagoo I yiri diyaar-garow waan kuu imaanayaaye, hase yeeshee markaan isku diyaariyey in aan baxo, ayaa waxaa ii yimid wiil ordaya oo dhahaya Saalax waa dhintay isla markiiba meeshii ayaan ku dhacay waana miyir daboolmay waxaana la ii qaadey meeshuu ku dhintay, waxaan arkay isagoo Mayd ah oo ay si xun Gawaarida AMISOM Madaxa uga mareen, oo Maskaxdisii Laamiga dhexdiisa daadsanayd. Meeshii ayaa iska ag fariistey, waana la hadlayey anoo u qabey in uu ila hadli karo, hase yeeshee dadkii ayaa laamigii iga qaaday oo I geeyey meel hoos ah aniga iyo qaar ka mid ah carruurteydii. Waxaana meeshaas isugu soo baxay Soomaali badan oo muddaaharaadaysay, oo diiddanayd in Maydka Saalax la qaado ilaa la keeno dhagar-qabaye yaashii Marxuumkaas dilay, laakiin Police ayaa yimid oo dadkii xabbado ku furey si ay u kala cayriyaan. Aniga iyo carruurtaydii iyo qaar kaloo ka mid ahaa Shacabkii Muddaaharaadayey maysan cararin, waxaana ku adkaysannay in la keeno dadkii Marxuumkaan dilay. Waxaa markii dambe naloo sheegey in la soo qabtey dhagar-qabeyaashii, xaqii Saalaxna la bixinayo, markaas ayaan oggolaanay in Maydka la qaado lana soo aaso. Runtii waxay ii ahayd Qiyaame igu soo dumay maalintaas ilaa iyo haddana maskaxdaydu caadi ma ahan, waana isla had-hadlaa, waxaa igu badan Walaaca, qarowga, riyo naxdin leh iyo xasuus xanuun badan leh”.

 

 OLYMPUS DIGITAL CAMERAXakiimo, ka soo sokow ninkii adduunka ay ugu jeclayd ee ay wayday, waxay aad uga wal-walsanayd helitaanka Xuquuqdooda, Nolosha qoyskeeda agoonta ah, Wax-barashadooda iyo Mustaqbalkooda. Si ay nolosha asaasiga ah ee qoyska u dabbarto, waxay bilowday in ay soo amaahato Makiinadda dharka lagu tolo oo ay gurigeeda keensato si ay xaafadaha dariska ah ay dharka ugu tosho, iyadoo qaadatey dhawr beri oo tababar ah – welina ay tababarkii ku jirto – waxaana ku  arkay xoogaa dhar ah oo loo keensaday in ay Tosho. Waxay inoo sheegtey in aysan weli helin Macaamiil ku filan, Makiinadduna ay tahay mid la soo isticmaalay. Waxay kaloo ka fekaraysay in ay hesho wax uun shaqo ah oo reerka ay ku sii dabbarto, laakiin maysan helin dad ka caawiya nolosha iyo shaqo-heliddaba. Marka ay sheekeynaysaba waxaa ku soo joogsanaysay ilmo, taasoo marna ay ku soo dhacaysey ninkeedii Musiibada ku dhacday, marna ay xasuusanaysay sida ay xaqqii ninkeedii dhintay mugdiga u galay, marna mustaqbalka iyo la hardanka nolosha cusub ay milicsanaysay.

 

OLYMPUS DIGITAL CAMERA Warda Saalax waa Gabar uu dhalay Saalax oo 19 sano jir ah oo dhigata Iskuulka AL-IMRA, Fasalka Saddexaad ee Dugsiga sare, waxay iiga sheekeysay qisada aabbeheed iyadoo ilmaynaysa, waxayna haaraamaysay AMISOM, iyadoo lahayd “Aabbaheyna waa dileen, xuquuqdiisina  meelaan uga raadsano ma naqaan, mana jiro qof awood leh ama la ix-tiraamo oo xaqa yagii inooga raadiya AMISOM, waxaanu nahay Masaakiin aan cid taakulaysa haysan”.

Iyadoo ka hadlaysa mustaqbalkeeda, waxay tiri “ma aqaan sidii aan ku dhammaysan lahaa Dugsiga sare inta yar ee iiga dhimman, oo ma haysto qof iskuulka iga bixiya. Rajadii Waxbarasho iyo tan Mustaqbaleed ee aan qabay waa soo yaraatey, haddii aan Dugsiga sare dhammeeysto ayaan buro sidaa. Aabbahey ilaa Jaamacad ayuu ii ballanqaaday, wuxuuna mar walba la hadli jirey dad arrintaas kala shaqeeya oo Turkiga iyo meelo kale ayuu Deeq barasho iiga sii baadi goobi jirey. Hadda taas  ma leh, waxayna noqonaysaa sidii aan hadda uga fakari lahaa nolosha asaasiga ah ee cidda iyo carruurta iga yar yar iyo taakulaynta hooyaday”.

 

iyadoo marna ooyaysa marna habaareysay ciidamada AMISOM ayey hadalka sii wadatay waxayna ugu dambeyntii u cabanaysay Ilaahay iyadoo leh “Allow cid aan adiga ahayn ma haysanno, siduu xaalkayagu yahayna waad aragtaa, nacaawi oo xaqa yagii nooga keen dadka na dulmiyey”.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

 

 

Maxamed Xuseen, waa wiil uu adeer yahay u yahay  Saalax, waana 20 jir agoon ah,oo uu soo koriyey, oo dugsiga sare fasalka ugu dambeeya dhigta ayaa isna aad uga naxsanaa dhibaatada soo gaartey adeerkiis, wuxuuna go’aansaday sannadkaan in uu joojin doono wax-barashada, uuna doonayo in uu reerka adeerkiis ka dhintay iyo naftiisaba saacido isaga oo raadsanaya shaqo, wuxuuna ka walwalsan yahay shaqo-helitaanka, wuxuuna yiri “shaqo si deg-deg ah laguma heli karo, shaqada Muqdishu taallana waxay ku xiran tahay bar-garasho iyo qabiil, labadaasna midna ma haysto, oo dadkayagu dhaqaale ma leh”.

 

 

 

 

OLYMPUS DIGITAL CAMERAWaxaa sidoo kale inoo warramay Haaruun Saalax oo 17sano jir ah, dhigtana fasalka 8aad, oo isna dareemey dhibaatada ay agoonnimadu leedahay, wuxuu yiri “ Waxaan maqli jirey hebel waa agoon, mana fahansanyd waxa ka maqan dadk agoonta ah, laakiin maantaan ogaaday; aabbahay markuu dhintay, waxaa ciriiri gashay noloshayadii, Wax-barashadayadii iyo Mustaqbalkayagii, waxaana maanta ka fakaraynaa waxaan cunno, waxaana taas nabadday AMISOM, oo aabbahay oo noolashayadii ahaa na dhaafisey, xaqiisiina naduudsiinaysa. Waxaa na dishay maalin kasta soo laabta, annaga oo taas ku wareersanayn ayaan waxaan helnay macluumaadyo dad hore oo Gawaaridoodu mareen oo qaarna dhinteen, qaarna naafo yihiin oo ilaa iyo imminka waxba aan loo qaban, markaas ayaan candhuufteennii dib u liqnay, soo laabtana waa daalis iyo inta niyad jabaan ha iska samreen sida dadkii hore. Maanta Aabbana ma haysanno, xaquuqdayadiina maanaan helin, qaraabo hanti lehna ma lihin, cid kale oo na caawinaysana ma haysanno –xitaa qareen waa waynay nacaawiya- meel aan nolosha ka bilawnana garan mayno”.

 

Wuxuu is waydiinayey su’aalahan “Ma miyuusan AMISOM sharcigu qaban karin? Maxaa ku dhacay dawladda? Mise Qabiilka aan ka soo jeedno ayaan macne la lahayn? Ma naqaan waxaan samaynno!”

 

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

 

Siraad Saalax oo 15 jir ah ayaa iyadu baddashay Gabar reerka caawin jirtey, shaqaale ahaanna u joogi jirtey guriga maaddaama aanan waxba loo heli Karin hadda. Waxay Siraad tiri “anigu Wax-barashadii iyo ardaynimadii waan joojiyey waxaan hadda bilaabay in aan guriga ka shaqeeyo, maadaama gabadhii guriga ka shaqeynaysay la direy. Waxaa maanta sidaan inoo galay waa AMISOM, indhahay naga rideen, mustaqbalka nagiina way baabi’yeen, ilaahay ha inoo Naxariisto, annaga in ay sidaas noo galaan ayey waddanka u yimaadeen” ayey ku catawday iyadoo madax-lulid, oohin iyo faruuryo-qaniinsi isku dareysay.

 

 

 

OLYMPUS DIGITAL CAMERAWaxaan sidoo kale la kulannay Odayaasha Dhaqanka beesha Saalax, waxay inoo sheegeen in ay SAMIR ka taagan yihiin helitaanka Xaqa Saalax, waxay lahaayeen “Dawladda ayaa nagu tiri annaga ayaa Xaqii ka keenayna AMISOM oo mar hore naga ballan-qaadday, waxayna maalin walba lee yihiin berri soo laabta waa la helayaa xaqiiye, waxayna hadda ku dhaw dahay labo BIL, wax natiijo ahna kama haynno, waxaana hadda ka taagannahay QUUS, wax naga caawiya sidii Xaqa loo heli lahaana ma haysanno, Dawladdii Soomaaliyeedna waxba waa inoo qaban wayday, mana naqaan meel lagala xiriiro AMISOM. Waxaan u malaynaynaa in haddii aan ahaan lahayn Qabiilaadka xoogga badan, in warka yaga la dhageysan lahaa, laakiin Qabiilkaan nahay ayaan u malaynaynaa in aan wax ku waynay”, waxay intaas sii raaciyeen “Hadda waxaan isku dayeynaa in aan ciddii wax heli karta aan reerka wax u waydiino xaqaasna ka samirno”.

 

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

 

Carruurta oo gaareysa 15 qof, oo uu Saalax dhalay 9 ka mid ah, 6-da kalana ay ahaayeen agoon uu adeerro u yahay ayaa maalintaas waxaa ka wada muuqatay tiiraanyo, murugo, calaal-xumo, Diif iyo Niyad-jab ay ka qabeen mustaqbalkooda iyo xaqii aabbahood, intaan wareysanaynayna waa wada ooyayeen, iyagoo qaarkood oohin darteed ay inoo suuroobi wayday in aanu wareysanno, iyagoo codsanayey waxa aan u qaban karno markaas.

 

 

 

Marxuumka madaxiisii uu gaarigu jiirey

Reerka Saalax ka tagey oo ah reer xaas ah oo ballaaran oo u muuqday reer tabaalaysan, oo musiibada adduunyadu taabatay, lana daris noqday murugo iyo niyad-jab soo wajahday, ayaa waxay haatan u baahan yihiin taageero gudaha ah iyo mid caalami ah oo ku taban taabiya helitaanka xaqoodii. Waxay u baahan yihiin Qareenno gudaha ah iyo kuwo caalami ah oo u qareema una dooda Xuquuqdooda.

 

 

 

 

 

Xarunta Calikaar Ee Nabadda, Xuquuqul Inkaaska iyo Tala-wadaagga (APHAD), waxay soo jeedinaysaa:

  1. Inshacabka Somaaliyeed iyo Beesha Caalamkuba u gurmadaan Qoyskaan dhibaataysan
  2. In laga taageero helitaalka Xuquuqda Aabbahood
  3. In Dawladda Soomaaliyeed ay qoyskaas gacan deg-deg ah ka siiso helitaan Xaqaas
  4. In Ciimada AMISOM bixiyaan Xaqa Marxuumkaas ay dileen
  5. In Ciimada AMISOM ilaaliyaan oo aysan ku xad-gudbin Xaquuqda dadka Soomaaliyeed
  6. In AMISOM tix-geliso sharuucda waddanka iyo waddooyinka
  7. In AMISOM wixii dhiba oo ay geysato ay marwalba si deg-deg ah magdhaw uga bixiso

Xarunta APHAD
E-mail:
info@aphad.org /aphad@live.com
Website:
www.aphad.org

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

AMISOM CONVOY’S RUNS OVER A VICTIM LEAVING HIM DEAD IN THE STREET OF MOGADISHU. FAMILY LEFT IN ANGUISH OVER THE PAINFUL DEATH OF THEIR FATHER IN ADDITION TO NOT GETTING ANY OF THEIR RIGHTS BESIDES JUSTICE NOT SERVED

maydkii oo dul dhooban yahayOn the fateful morning of the 28thof January 2014 at exactly 9 o’clock an innocent life was claimed by a speeding convoy of AMISOM’s armored vehicles on one of the busiest roads in Mogadishu; Makka Al Mukarama. The victim of the plight is the deceased Salah Noor Mohamed, a taxi driver with 9 children (3 boys and 6 girls) and a guardian of his late brother’s six children.

The late Salah was crossing the tarmac looking at his left side for any incoming vehicles at the Maka Al Mukarama Street near Trepiano. Unfortunately within first car knocked him hard and sent him flying in the air, unconscious and unable to move the second car smashed his head scattering his brains all over the tarmac as they proceeded at full swing as if nothing had happened. Bystanders who witnessed the cruel accident rushed to the scene gripped with intense panic and fear. The body of the late Salah was instantly surrounded with people and they all keened and cursed the AMISOM’s troops for the cruel act. The street was filled with chaos and frenzy as the protestors demanded justice to be served for the late Salah.

 

Policekii oo Goobta yimidThe police were quick to rush to the scene firing gunshots to disperse the angry mob but the infuriated mob were not easily dispersed by the gunshots because they were all emotional due to the tragic and barbaric act.The police in the scene assured the raging crowd that justice will be served for the late Salah and the AMISOM troops responsible will be held accountable for the accident. They also passed their condolences and assured the late Salah’s children and wife who were weeping uncontrollably over Salah’s body that they will be compensated for the dreadful death of the well known devoted father and loving husband.  After a while the two AMISOM vehicles were fortunately apprehended and a statement was recorded. An ambulance was then called to take the body to be prepared for burial.

 

After that fateful day, days have turned into weeks and weeks into months and the bereaving family still hasn’t received any word from both the AMISOM and the government who were assumed to be obliged in preserving order and seeking justice for its people. The deceased family has been going to the police station for days and all the police could say was that they will soon be compensated.  The family which was from a humble background is now uncertain of what the future holds for them since their bread winner has been ruthlessly killed and justice is still at large. The family and the elders of the late Salah are not in the position of hiring a lawyer to advocate to their plea.


mudaharaad shacabka

 

Alikar center for Peace, Human Rights & Democracy (APHAD), has decided to take an insight into the matter and visited the mourning family at their homestead in Maajo estate, Waberi district. APHAD staff met with the late Salah’s children and wife Mrs. Hakiimo Hussein Adan who were deeply depressed.

 

 

Mrs. Hakiimo welcomed us as she sat down in a dusty carpet with her children and started revealing to us about her husband,’’ I’ve been in love with Salah for over 25 years and we were the finest couple in the midst our people. At the verge of tears she continues to narrate about her late husband, ‘’ Salah was our breadwinner, he used to work as a taxi driver and the little he got from the rented car was the only source of income we relied on to cater for all our needs. ‘’Salah used to strive hard to ensure that his children and his OLYMPUS DIGITAL CAMERAbrother’s children get quality education. ‘’ Salah had called me earlier and told me to get ready, we were supposed to go to ‘’Hamar Wayne’’ to visit some of our relatives and buy some groceries in Hamar Wayne market.  He had dropped every task he had just to make sure that we go to Hamar Wayne as planned.  ‘’I was ready and was expecting him to come through that door’, but unfortunately a panicked gripped boy came dashing to me and told me that Salah has been killed’’ I was immediately dumbfounded, I guess I was in comatose because it was the last thing I remembered. I was carried to the scene and woke up in utter and disbelief when I saw my beloved husband lying in a pool of his own blood with his face smashed up and his brains scattered all over the road. ‘’ I hysterically broke into tears as I hold my late husband into my lap while my children sobbed and snuffledholding their father’s legs.  I talked to him hoping he’ll talk back but it was all in vain. The people at the scene comforted me and took me to a shade away from the scorching sun.

From that day on, I haven’t been in the best of health. I’m severely traumatized, emotionally and mentally disturbed. That is the most painful ordeal I’ve experienced, I have developed a nightmare that haunts me whenever I try to sleep, I always have visions holding my late husband in my lap crying over  his shoulders. I don’t how I can ever overcome it and have a peace of mind.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA‘’My major concern right now is how I’ll get my late husband’s reparation. I’ll need to find a way of getting an income for my family, to cater for all their needs. She tries so hard not to cry in front of her children but her eyes are bloodshot.  She has taken a few days training on tailoring and she’s now mending clothes in her estate as a life saving mechanism through a second hand sewing machine. We found some clothes in her homestead that was brought to her by her neighbours for sewing. She says she hasn’t got enough customers and the machine she’s using is an old one.  She hopes she’ll get a way to earn an income for her family probably a job steady enough to see her family through.  She neither has any subsistence support from anyone nor a job. She’s completely distressed about the demise of her husband, the reparation and what the future holds for her family.

 

OLYMPUS DIGITAL CAMERA19 year old Warda Salah is the eldest daughter of thelate Salah. She’s in form three at Al- Imra high school. With tears flowing down her cheeks she says, ‘They’ve killed our father and we can’t get his reparation. We can’t find any important figure that will help us find our reparation from AMISOM.
We are poor and there’s no one to help us. ‘’ I don’t know how I’ll complete my studies; no one is there to pay my school fees. My hope for education and life is now stead fastly running into thin air. My father had promised that he’ll see me through university. He used to make connections with some people in Turkey and other places for my education but that is now all gone. My primary concern right now is how I will sustain my life and that of my siblings. I have to help my mother raise the children. She looked up the sky and said, ‘’ Oh Allah, you are the Judge, The Mighty, The Responder to Prayer. Please see us through this transition period. Help us find justice for our father and our reparation’’.

 

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Mohamed Hussein is a nephew to the late Salah. He’s 20 years old and in form four. He was dismayed about the death of his uncle. He was raised by Salah after the death of his father and has now decided to drop out from school and start working for his uncle’s family. He’s greatly concerned on how he’ll get work, disquietingly he said, ‘’ Employment is not easy to find, Mogadishu is a city backed up by tribal minded and powerful people, apparently I have neither of the two’’.

 

 

 

 

OLYMPUS DIGITAL CAMERA17 year old Harun is a son of the late Salah; he’s now in grade eight. He says he never used to know the pain of losing a father. He says he used to hear of his friends saying ‘’my father is dead,’’ but I never thought the feeling was this devastating’’. My life, education and my future lies in complete incertitude. ‘’The major concern I have right now is how I will get my meals’’ May Allah seek evenhandedness for us. I pray that we get our reparation and May retribution be found for my late father ‘’.

 

Young Harun says he has heard of people that were befallen by the same plight; some have died and some are crippled and there is nothing that anyone has done for them neither the AMISOM nor the Somali government. Young Harun surprisingly asked us these question with tears trickling down his cheeks, ‘’ Where’s the Somali government to intercede? Is AMISOM above the rules and regulations of the road? If we were from a bigger tribe/clan would we have gotten better treatment? ‘’Today I no longer have a father, deprived of the reparation, I don’t have wealthy relatives nor anyone to support us’’. ‘’ I don’t know what to do’’.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

 

15 years old Sirad is another daughter of the late Salah, she now does the housechores because the maid has left. Emotionally distressed she says,’’ I can’t continue with my education, I have to do the house chores for my family since the house help has gone’’. Resentfully she lamented biting her lipsas a stream of tears flowed down her cheeks, ‘’ AMISOM has plunged us into this plight, spiflicated our future. May the almighty God be compassionate with us!

 

 

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

APHAD staff also met with the late Salah’s kinsmen and other relatives. They acrimoniously say that they can’t get Salah’s reparation based on the empty promises made by Somali government. ‘’they always gives us empty promise, it’s been a few months now and it’s clear that all our efforts are in vain’’. The Somali government has turned a deaf ear on us – and we think because of our tripe- and we don’t know how to reach AMISOM.’’ We as the tribesmen and the kinsmen of the late Salah have now decided to forget about the reparation and to support the family by asking well wishers to come forward and donate anything to this humble family’’

 

 

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

 

 

Everyone in the family looked weary, depressed and tentative about the future. The family is quite deplorable and the demise of their breadwinner has wiped away their smiles. They are now in deep sorrow. They need local and international intervention to oversee that justice is well served and reparation is paid to them.

 

 

Marxuumka madaxiisii uu gaarigu jiirey

 

 

 

 

 

 
APHAD hereby recommends the following;

1. Well wishers and international parties should intervene in this transitional period
2. Advocacy for the family reparation
3. The Somali government should swiftly intervene and see that justice is served
4. AMISOM should compensate the grief-stricken family
5. AMISOM should respect the rights of the Somali people
6. AMISOM should abide by the traffic regulations and the rules of the country

 

APHAD CENTER
E-mail:
info@aphad.org /aphad@live.com
Website:
www.aphad.org

APHAD is welcoming and congratulating the Puntland Administration for the banning of female genital mutilation (FGM)

FGMPuntland authorities have banned female genital mutilation (FGM) after years of controversial debate over the issue. Puntland’s newly elected President Abdiweli Mohamed Gas enacted the new law outlawing FGM on Saturday.

 

Puntland’s cabinet had earlier proposed the ban, but it was never taken to the parliament. Somalia’s federal constitution outlaws FGM, but it is believed that over 70 percent of women still undergo the painful genital mutilation.

 

Lul Jama Awnor, the director of Women Development Department at Puntland’s Ministry for Women and Family Affairs, said the ban meant the practice was on its way to being eradicated.  “It’s a good step took towards empowering Somali women,” Awnor told Radio Ergo’s local reporter in Garowe.

 

Islamic scholars in Puntland have issued a religious fatwa banning FGM as it has no basic in Islamic studies. However, Radio Ergo’s Abdirahman Mohamed in Garowe said though the move is a very significant achievement in the fight for women’s empowerment, it will be hard for the local administration to translate the ban into action, as many families will continue the circumcision of girls that they consider as protection of girls’ chastity.

 

Source: horseedMedia

8-dda March, Maalinta haweenka iyo Halgankii dheeraa ee la soomaray!

New Zealand waxay ahayd qarankii ugu horreeyey ee laydhka cagaaran u siiyey haweenka in ay dhiibtaan codkooda 1893-kii.

Intii lagu jirey horraantii qarnigii 20-aad (labaatanaad) haweenka Britain, Canada, Finland, Germany iyo Sweden, ayaa waxay bilaabeen dhaq-dhaqaaq xooggan si ay u helaan xuquuq ay codkooda ku dhiibtaan.

march-8th-greetings
Bani-aadamka waxaa ladhalaa isagoo xor ah lakiin wuxuu ku koraa hadhka caqabado farabadan. Qaar ka mid ah caqabadahaas waxaa soo hindisa bulshada lafteeda iyagoo daah saara xornimada iyo xuquuqda asaasigaa ee ay dadka kale leeyihiin. Ummadaha ku kala nool daafaha caalamka waxay u soo halgamayeen xuquuqdooda ilaa iyo muddo dheer. Dhab ahaan dadku waxay u dagaalamayeen tobannaankii sano ee ugu danbeeyey (the last decades) sidii ay u heli lahaayeen talo-wadaag (Democracy) taasoo siisa xuquuq ay ku woodeeyaan kuna dhistaan dowlad.

Cod-bixinta dooroshooyinka hadda waxay noqotay mid iska caadi ah, laakiin xuquuq ay dadkoo idil si siman codkooda ugu dhiibtaan wali dadku ma aysan gaarin gaar ahaan haweenka. Halganka ay ugu jireen haweenku xaqa cod-bixinta doorashooyinka ayaa waxaa hor istaagay caqabado farabadan xilliyadii lasoo dhaafay iyadoo caqabadahaasi ay wali jiraan. Haweenka dunida qaarbaaban wali helin xaq ay codkooda ku dhiibtaan.

Waayo dhaweyd waxay saxaafaddu soo tabinaysay in aan loo ogalaan haweenka aftida loo qaadayey dowladda hoose ee Riyad, tasoo sabab looga dhigay in aysan haweenku lahayn ama aan loo dhisin xarumo u gooni ah iyo waliba iyadoo aysan jirin Saraakiil haween ah oo tababaran kuwaasoo cod-bixinta nidaamiya ama habsami-u-socodka woodeynta kabixi kara.

Inkastoo haweenka caalamka kunnool ay kayihiin boqolkiiba konton (50 pre cent) dadweynaha dunida haddana in ka yar boqolkiiba shan iyo toban (15 per cent) ayaa xildhibaanno ka ah baarlamaanada quruumaha adduunka. Dumarku waxay haystaan wali waddo ay ugu mitidaan sidii ay ku hanan lahaayeen xuquuq siyaasadeed oo dhammaystiran.

Dadka u ola-oleeya xuquuqda haweenka ay u leeyihiin in ay footeeyaan (woodeeyaan) ayaa waxay aaminsan-yihiin dumarka oo loo ogolaado in ay codeeyaan inay wax kabadali doonto habka caddalad-darro oo faafa (prevailing unjust system), waxay kaloo rumaysan-yihiin: haddii ay haweenku helaan xuquuqda ay codka ku dhiibtaan in ay haddana heli karaan xuquuqo kale. Dabayaaqadii qarnigii 18-aad (sideed iyo tobnaad) ku dhawaad 50 (konton) sano oo ay haweenku ku jireen hawl ayaa waddada u xaartay (paved the way) in ay hantiyaan xuquuq maaliyadeed. Shaqaalaynta iyo fursadaha waxbarasho ayaa haddana baahay. Furriinka iyo sharciyada carruurta ayaa laqaabeeyey, haweenkuna waxay bilaabeen in ay ku damaashaadaan xorriyad bulshadeed (Social freedom).

 

Horraantii qarnigii inasogoontiyey (qarnigii labaatanaad) ayaa haweenku waxay sameeyeen dhaq-dhaqaaq xooggan oo ku aaddan cod-bixinta doorashooyinka, gaar ahaan waxay dhaq-dhaqaas ka sameeyeen waddamada USA, Great Britain, iyo France. Dhaq-dhaqaaqa xuquuqda cod-bixinta ee haweenka ayaa wuxuu bilowday 70 (todobaatan) sano kaddib markii laqabtay shirweynihii rasmiga ahaa ee haweenka (Formal women’s convention) July 1884-kii lagu qabtay Senece falls, New York, waqtigaasoo laga gudbay haajinta qodobkii 19-aad ee Axdiga u yiilay Maraykanka.

 

Laba haween ah oo lakala yiraahdo Lucretia Mott iyo Elizabeth Cady Stanton ayaa bilaabay dhaq-dhaqaaqii la isugu dubariday dhirweynahaas. Bayaankii laga soo saaray gaba-gabadii shirkaas ayaa erayadii laga qabatimay waxaa kamid ahaa [We hold these truths to be self-evident: that all men and women are created equal.] Waxaannu u qabannaa xaqiiqooyinkaan in ay marag-madoonto noqoto: in gabi-ahaanba ragga iyo dumarka loo abuuray si siman.

 

halkaan ka akhri Qeybta labaad ka Akhri: http://www.somalitalk.com/2005/mar/28mar405.html

 

Halkan Qeybta saddexaad ka Akhri: http://www.somalitalk.com/2005/apr/4apr115.html

Staff

Mr. Suldan Hajji Adan is the Executive Director of APHAD. He is professional journalist, researcher and writer. As a writer, Sultan has published 17 books and more than 30 articles in local and international news papers.

 

He is educated in Somalia, Yemen and Pakistan. He holds an honor BBA in Marketing and Finance, MBA in Finance and EMBA in Human Resource Management from Iqra and Preston University respectively while he was honored two postgraduate diplomas (General Management and Development Studies). Suldan has 7 years experience and worked widely with a variety of profit and non-profit organizations as a Consultant and at the top level management lines. For two years, he was the Executive Director for APHAD Center.

MAXAAD KALA SOCOTAA XAALKA DADKA ALBINOGA AH EE SOOMAALIYEED

1Waxaan ku bixinay waqti dheer in aan macluumaad ka helno dadka Albinio ah ee Soomaaliyeed, waxaan soo ogaanay in ay ku nool yihiin dhammaan waddanka Soomaaliya. Waxaana laga heli karaa deegaan kasta. Number ahaan waa yar yihiin marka loo barbardhigo dadka iintaasa kale. Celcelis ahaan maanaan qiyaasin, sababta oo ah maanaan wada marin dhammaan waddanka oo dhan. Laakiin tiro ahaan aad yey u yaryihiin.

 

YAAN LA KUNALAY

Waxaan la kulanay dad gaaraya ilaa 15 Ruux oo Muqdishu kaliya ku sugan, waxayna ku nool yihiin nolol midab takoornimo ah.

 

 

WAR-BIXINTA AY INA SIIYEEN

Waxay inoo sheegeen in ay marka hore cabsi adag ay soo wajahaday waayadan dambe, ka dib markii ciidamada African ku waddanka soo galeen. Waxay noo sheegeen in ay baqdin saa’id ah ku dhalatay sababta oo ah, waxay inoo sheegeen in ay maqleen in Afican ku qaar ay qashaan dadka noocan ah oo ay aaminsan yihiin in hodan ku noqonayaan. Sidaas darteed markii ay ciidamadan soo galeen waan cabsannay guryahana kama baxno ayey yiraahdeen.  Taas annaga qudhayadu aannu dareeney ka dib markii aan dhib badna kala kulanay lakulankooda qaar ka mid ah. Waxay sheegeen in mar qaar ka mid ah ciidamada AMISOM oo ay inta arkeen ku dheheen noo imaada annaga idin caawinaynee, taas oo ku keentey in aysan bixin, waxayna u qaateen in ay qalanayaan.

Waxay kaloo in oo sheegeen in aad loo midab takooro, dadka Soomaalida ah waxay aaminsan yihiin in aanu nahay dad habaaran, qaarna waxay aaminsan yihiin in aan qabno cudurka loo yaqaan baras (Leprosy disease), waxay ka cararaan dadku in ay xitaa nasaalamaan iska daa dhex gel eh.  Waxay inoo sheegeen in aysan helin wax camal ah oo aysan shaqeyn dadkuna u oggolayn, kaliya waxay sameeyaan shaqooyin hoose sida dhul-xaqidda, gaari dhaqidda, xammaalka, baalashka iyo wixii la mid ah. Ma helaan wax barasho, sababta oo ah dadka ayaa takoora oo ma dhex geli karaan ardeyda, mana jiro iskuullo u gaar ah. Sidaas darteed waxna ma qoraan waxna ma akhriyaan. 5

Waxay kaloo sheegeen in dhib badan ka haysto qorraxda iyo dabayshu, bishumuhuna ay dil dilaacaan, oo aysan helin kareemada qorraxda, ookiyaaleyaasha qorraxda iyo koofiyadahaba. Ma jiraan wax taageero siiya gaar ah iyo xannaano gaar ah. Waxay inoo sheegeen oo kale in aysan naftooda u baqin, sababta oo ah Soomaalidu ma aaminsana in ay yihiin dad xubnahoodu barakaysan yihiin oo ma dilaan. Hadda markii ay ciidamada African ku waddanka soo galeen ayey naftooda u baqeen.

Ma helaan sidoo kale daryeel caafimaad, mana aadaan isbitaallada, sababta oo ah waa qaali oo iskama bixin karaan, mana haystaan dhaqaatiir gaar ah oo la tacaasha.

MAXAY U BAAHAN YIHIIN?

Waxay inoo sheegeen in ay u bahaan yahiin:

  1. Daryeel Caafimaad in ay helaan
  2. Wax-barasho gaar ah iyo qalabka ay wax ku baran lahaayeen
  3. In la baro xirfado gaar ah oo ay ku shaqeysan karaan
  4. In ay helaan xarumo u gaar oo si gaar ah loogu xannaaneeyo
  5. In ay helaan daawooyinka ay u baahan yihiin
  6. In ay helaan dhar ku habboon iyo ookiyaale casri ah maaddama ay ku nool yihiin cimilo kulul.
  7. In dadka la baro waxaan nahay oo loo samaeeyo wacyi gelin si aanaan naloo takoorin dadkuna laga saaro khayaaliga(MYTH) ay aaminsan yihiin.

WHAT DO YOU KNOW ABOUT PERSONS WITH ALBINISM IN SOMALIA

1Somalia is yet to emerge out of its prolonged conflict and the challenges posed by lack of strong central government which still continues to affect its population in vast ways and also creating setbacks to its social, economic and political development. These insecurities and decades of conflicts continue to disrupt the lives of many ordinary civilians; thousands continue to be displaced from their original places of origin due to repeated conflicts and insecurity. The result is multiple violations taking place on the most vulnerable in the society.

 

 

 

Information on Persons with Albinism in Somalia

 

 Persons with Albinism are spread around Somalia and are not only concentrated in southern Somalia but they are also found in every district and all the regions of Somalia. Persons with Albinism are minimum compared to the majority of the Somalis living in Somalia whereby a real percentage is hard to reflect at moment because they have not been counted and no organization or Government has tried to support them before.

 

Our recent meeting which was carried out in Augusts 2013 where we met with nine persons with Albinism in the capital of Mogadishu who informed us on what was like living in Somalia for an Albino person – They have expressed their concerns and informed us that they are in extreme fear from the AU AMISOM forces since their first presence in Somalia. The Albino persons fear the African union forces because they heard that some Africans will kill an Albino person for blessings and gaining wealth. These made them mostly in fear and this perspective and believe scares off the Albino persons and from this fear they rarely get out and are always in hiding and indoors. This was also realized more when we personally encountered difficulties in locating them before meeting with them. They also told us that some of them once was seen by  the AU AMISOM forces and they were told they can be assisted by this African forces, this was difficult and it further made them extremely fearful and Isolated.

 

5They also further informed us how the rest of the Somalis marginalize them and will isolate them in many ways; this treatment is reflected by how the albino persons are secluded in all the social, economical, political wise and in all development of the Somali society. The Somali people perception about the Albino person is that this people are cursed and they think they have a skin condition (Baras) by the name leprosy and this perception makes them stay away from having any contacts with these persons. Overall the Somali people are Muslims and in Islamic believe it is not allowed to harm another Muslim person and this applies to everyone although this is not the case for everyone as Somalia is divided by different factions and continues to affect all persons. However this believe has in a way helped the Albino as they are not directly targeted by ordinary people however since Somalia is a conflict area the Albino person is more vulnerable than the normal Somali and will be easily be targeted, harmed and not cared for. Over the decades Somalia has been affected by conflicts that led and continues to take the lives of Innocent civilians.

 

 

Some of the needs for the Albinos persons in Somalia

 

1. Due to the reflections from the sun which affects their skin, the Albinos in Somalia are lacking creams and other body requirement that will   protect them from the effect of the sun all through the year. Some of them informed us that they are continuously affected by this and have cracked lips, eye problems and skin problems. Therefore they are need of body lotions that will protect from the UV rays, sun glasses huts and others. The Albinos are not accessed to health care services and continue to suffer in isolation

2. Need for separate schools and learning material since the Albinos are not allowed to mix free with others and are not accessed to education facilities.

3. Creating Separate vocational training institutions that provide necessary skills for creating livelihoods.

4. Creating separate health facilities that are can be accessed by the Albino and provide necessary support to the Albinos persons.

5. Awareness raising and Integration programs that will allow people to know what causes Albinism and abolish false myths about the condition of the Albino person

6. Advocating for the Albinos in Somalia

 

Shafi’i Mohamud Isse
aphad@live.com